Zitten is het nieuwe roken – een mooie slogan of een serieus gezondheidsprobleem?

Rond 2015 hoorde je de slogan steeds vaker voorbijkomen: ‘zitten is het nieuwe roken’. Uit meerdere onderzoeken bleek dat we de gezondheidsrisico’s van langdurig zitten serieus moeten nemen. Maar ondanks de waarschuwingen zitten we nog altijd veel, véél te veel. We rijden in onze auto naar het werk, om daar vervolgens de hele dag aan een bureau te zitten en weer thuis aangekomen, ploffen we neer op de bank. Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de bevolking zelfs meer dan 9 uur per dag zit! In deze blog gaan we in op de gevaren van te veel zitten, nemen we de huidige stand van zaken door en verkennen we de oplossingen en mogelijkheden voor een ‘zitvriendelijkere’ toekomst.

Is zitten echt het nieuwe roken?

De uitspraak ‘zitten is het nieuwe roken’ werd niet door iedere wetenschapper omarmd. Zo zegt gezondheidsonderzoeker Hidde van der Ploeg dat je roken en zitten niet met elkaar kan vergelijken. “Roken is altijd ongezond en dat geldt niet voor zitten. Zitten is comfortabel en is een natuurlijk gedrag, dit in tegenstelling tot roken. Met zitten is dus niks mis, het probleem zit in het te veel zitten.” Maar juist dat té veel zitten is wel degelijk een groot probleem. Langdurig te veel zitten kan namelijk leiden tot een verhoogde kans op diabetes, kanker, hart- en vaatziektes en depressie. Dus ondanks dat de vergelijking met roken misschien niet helemaal passend is, hebben we hier wel degelijk te maken met een serieus gezondheidsprobleem.

Roken is dodelijk, maar is te veel zitten dat ook?

Dat roken dodelijk is weten we inmiddels en staat ook netjes op een pakje sigaretten vermeld. Maar op je bureaustoel of bank kun je lang zoeken naar de waarschuwing: ‘zitten is dodelijk’. Terwijl te veel zitten dat wel degelijk is. Zo blijkt onder andere uit een onderzoek van Chueh-Lung Hwang et al. (2020) dat door te veel zitten de concentratie vet in bloed toeneemt en de insulinegevoeligheid afneemt, wat leidt tot een verhoogd risico op diabetes type 2. Uit hetzelfde onderzoek blijkt eveneens dat te veel zitten zorgt voor een verminderde conditie wat leidt tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Ook hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder luidt de noodklok. Hij legt uit dat inactiviteit de vierde doodsoorzaak ter wereld is en voor 20 procent bijdraagt aan darmkanker, 8 procent aan borstkanker, 13 procent aan diabetes type 2 en 17 procent aan vroegtijdig overlijden. Hij spreekt zelfs van een pandemie: die van ‘lichamelijke inactiviteit’. “De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft al in 2012 vastgesteld dat in dat jaar 5,3 miljoen mensen overleden aan ziekten veroorzaakt door zitten, maar daar hoor je nauwelijks iets over”, zegt Scherder. Om de 5,3 miljoen doden per jaar even in perspectief te plaatsen: aan corona overlijden jaarlijks 3 tot 5 miljoen mensen en aan roken zo’n 7 miljoen. Als we naar deze cijfers kijken kun je zeker stellen dat de slogan ‘zitten is het nieuwe roken’, eigenlijk zeer treffend is.

Zijn we al minder gaan zitten?

Maar zijn we ondanks de gevaren van langdurig té veel zitten dit nu ook minder gaan doen? Dat lijkt er helaas niet op. Binnen sommige bedrijven zie je langzaam een verandering en worden bijvoorbeeld de klassieke bureaus vervangen door zit-sta-bureaus. Maar een echte verandering in ons zitgedrag heeft nog niet plaatsgevonden. Ook de afgelopen corona periode, waarin we over het algemeen minder zijn gaan bewegen, hielp hier niet bij.

Zitten is het nieuwe roken – richtlijnen van de overheid

Ook in het gezondheidsbeleid van verschillende landen wordt zitten steeds prominenter als gezondheidsprobleem gepresenteerd. Zo wordt expliciet in de vernieuwde internationale beweegrichtlijnen van 2020 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) genoemd dat we veel stilzitten zo veel mogelijk moeten voorkomen. Ook in de Nederlandse richtlijnen van de Rijksoverheid wordt zitten als gezondheidsrisico genoemd en luidt het advies: “Voorkom veel stilzitten. Compenseer zitten met meer bewegen.” Daarbij wordt aangegeven dat het verband tussen veel zitten en gezondheidsrisico’s zwakker is voor mensen die voldoen aan de beweegnorm.

Tips om minder te zitten

De boodschap is dus duidelijk: we moeten minder zitten en meer bewegen. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Het is allereerst belangrijk om niet te lang in één positie te zitten. Probeer bijvoorbeeld ieder half uur even op te staan en je benen te strekken of wat eenvoudige oefeningen te doen. Daarnaast biedt het hebben van een zit-sta-bureau nog altijd veel voordelen: door je houding zo veel mogelijk af te wisselen en zowel zittend als staand te werken, voorkom je klachten.

Ook geldt in het algemeen het advies, en hier zijn wij bij Healthcoin groot voorstander van, om zo veel mogelijk te blijven bewegen. En dan hebben we het niet alleen over intensief sporten, maar het zijn juist de kleine gewoontes die het verschil kunnen maken: iedere dag een kwartiertje ochtendgymnastiek, op de fiets naar je werk, een rondje lopen na je lunch of het maken van een lange avondwandeling. Door op een plezierige en laagdrempelige manier dagelijks genoeg te bewegen blijf je fit en verklein je de kans op gezondheidsproblemen door te veel zitten.

—

Healthcoin helpt werknemers om op een toegankelijke en leuke manier aan de slag te gaan met een gezonde leefstijl. Dit doen we bijvoorbeeld in onze FitterUp app, waar je collega’s uitdaagt met leuke gezondheid challenges. Werk jij binnen een organisatie en durf je de strijd met je collega’s aan te gaan of wil je als organisatie actief werken aan fittere medewerkers? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek en leer meer over de mogelijkheden voor jouw organisatie!